SCHIJNBARE CHAOS MAKEN

Deze lezing gaat over wandelende kruiden.  Frank Anrijs noemt deze kruiden een belangrijk onderdeel van het systeem van de ‘schijnbare chaos’ van de permacultuur. Kruiden horen thuis tussen de groenten. Op deze manier zijn ze een goede aanvulling op de manier van combineren binnen de permacultuur, zegt Anrijs.

Wandelende kruiden betekent dat je kruidentuin niet apart van je moestuin af ligt. Het betekent ook dat je kruiden kiest die ‘uitlopen’ en makkelijk uitzaaien, ofwel wandelen. Alles ligt door elkaar, echter de gecombineerde tuin lijkt wellicht een chaos, toch weet hij precies weet wat waar staat, hoe alles te combineren en ook nog op kleur en geur. We noemen dit een ‘schijnbare chaos’. Kruiden spelen hierin een belangrijke rol.

“Wandelende kruiden tussen je groenten geven het systeem van ‘schijnbare chaos’ een enorme boost. Daarnaast geeft het veel meer gemak, het hele jaar verse oogst en zorgt ervoor dat je minder moet plannen. Het is ook veel mooier omdat het kleur, geur en veel leven in de tuin” aldus van Anrijs.

PLANTEN EN KRUIDEN VOOR EEN SCHIJNBARE CHAOS

We onderscheiden twee groepen: 1) Vaste planten en 2) Eenjarigen. 

 1A Vaste planten die niet makkelijk uitzaaien, ze wandelen niet.
Deze bespreken we verder niet ondanks dat ze ook belangrijk zijn, maar we willen bewust verwarring willen zaaien in de tuin.

1B Vaste planten die makkelijk uitzaaien.
Sommige nemen te veel ruimte in, bijvoorbeeld salie, rozemarijn, lavendel, tijm, munt of lavas groeien sterk uit, waardoor er geen ruimte meer over is voor andere planten. Zet deze kruiden aan de ‘kopkanten’ van je bedden. Of verdeel je bedden in eilandjes en laat er 30-50 cm ruimte tussen, waardoor ze toch in midden van je tuin kunnen staan. Het is belangrijk dat ze midden in je tuin staan. Deze kruiden bevatten vaak etherische oliën, waardoor ze sterk geuren. Hierdoor zullen je groenten wat verstopt en beschermd worden tegen schadelijk diertjes. Daarnaast hebben ze vaak veel gekleurde bloemen wat de chaos voor insecten versterkt. Tip voor een grote tuin: munt loopt ook sterk uit. Deze kan je maaien. Plant het kruid tegen een maaipad, dan kan je het goed in het vak houden.

Verwarring ofwel schijnbare chaos zaaien  in je tuin, doe je met kruiden. Deze ga je combineren op kleur, maar ook op geuren. Sommige planten hebben een sterke geur, die moeilijk te maskeren is voor vijandige insecten, denk aan: kool, wortelen, uien. Kruiden kunnen hier een belangrijke rol inspelen. Dat is een groot voordeel van je kruiden combineren met je moestuin.

2) Een (twee) jarigen die makkelijk uitzaaien. 
Voorbeelden zijn:

• Dille. Heeft een sterke geur en een mooie gele kleur, dat afsteekt tegen het blauwgroene blad, wat mooi bijdraagt aan de chaos van geuren en kleuren. Groeit niet breed uit, dus heb je er niet veel last van.
• Komkommerkruid (blauwe bloemen zijn eetbaar, en blad ook). Goed te gebruiken als mulch. Groeit ook stevig, dus zet deze aan de zijkant (kopkant) of aan een pad van een bed.
• Goudsbloemen. Komt vroeg in het voorjaar op, kan zichzelf makkelijk herzaaien, maar kan ook veel ruimte innemen en massaal opkomen. Knip er een paar bij. De rest is mulchmateriaal. Blaadjes zijn eetbaar, geeft vele kleuren en geeft goede mulch, Het is een ideaal kruid voor een schijnbare chaos.
• Koriander. Begint klein, maar groeit fors door en verspreidt zich door de hele tuin. Goed bijhouden dus. Heeft een goede sterke geur. De bloemen zijn goed voor de geur- en kleurenchaos en trek veel insecten aan. Bloemen en blad zijn eetbaar.

Dille (Anethum graveolens)

SCHIJNBARE CHAOS, OVERIG ADVIES

• Plant niet te veel kruiden. Laat kruiden in bloei staan en laat het zaad het volgend jaar opkomen. Dan komt er het hele jaar wat op; een lange periode van opkomst en van oogst
• Een groot gevaar: niet durven dunnen! Planten kunnen zo spontaan gaan doen, dat ze te veel ruimte gaan over nemen, zoals driekleurig viooltjes, deze zijn door de fijne worteltjes moeilijk om weg te krijgen. Ook winterpostelein heeft deze eigenschap, ook de kwaliteit van het kruid gaat achteruit.
  Uitdunnen doe je door:
  oogsten, wieden en/of mulchen, oogsten om ergens ander te leggen (zaaien)

CONCLUSIE

Het toepassen van wandelende kruiden heeft vele voordelen:

• Het scheelt je veel werk want je hoeft minder te plannen, een beetje bij te sturen, maar voornamelijk gewoon oogsten. Dat levert veel sterk planten op. Kervel, veldsla, winterpostelein, radijs en sla flink oogsten en een beetje laten uitzaaien. Ook dille, mosterdzaad, frill’s koriander en rucola zullen het overal in de tuin goed gaan doen. Je houdt ze gemakkelijk onder controle door te oogsten.
• Het hele seizoen heb je de beschikking over allerlei kruiden, je hebt altijd planten die aan het bloeien zijn, die in zaad staan. Die kan je gebruiken om te zaaien, te mulchen, aan de kippen te geven of op de composthoop te doen.
• De meeste kruiden die zichzelf uitzaaien groeien beter.
• Ze zijn belangrijk voor de kleur- en de geurchoas en de textuur in de tuin.
• Trekken natuurlijke vijanden (om schadelijke insecten te bestrijden) en bestuivers aan.
• Een tuin waar overal bloemen staan is veel mooier vindt Frank, maar ik ben het er helemaal mee eens!
• Het is wel moeilijker als je nog niet veel van tuinieren weet en nog niet weet hoeveel je moet laten staan. Begin eens met het uit laten zaaien van één plant, en leer kiemplantjes herkennen (door je zintuigen te gebruiken op: kleur, geuren en proeveren en voelen).