De Herborist van Aalden bij de bloeiende Jadeboom
Jaar: 1 (2023-2024)
Opdracht: Tuinbezoek jaar 1
Door: Kim Voets, leerling herborist
Tuin: Hortus Botanicus Leiden https://hortusleiden.nl/
Datum: 25 april 2024
In het kader van mijn eerstejaarsopdracht voor de opleiding tot (meester) herborist aan Kruidencentrum De Sprenk, bezoek ik minimaal vier kruiden- of botanische tuinen per leerjaar. Deze keer bezoek ik de ‘Hortus Botanicus’ in Leiden en schreef er een blog-artikel over.
HORTUS BOTANICUS LEIDEN
Een Oase van Rust in het Hart van Leiden.
Na een bezoek gebracht te hebben aan het mooie bedrijf Weleda in Zoetermeer (blog hierover volgt), besloot, nu ik dan toch min of meer in de buurt ben ook naar Leiden te gaan. Leiden heeft namelijk de oudste botanische tuin van Nederland. De tuin werd in 1590 gesticht om studenten van Universiteit Leiden over geneeskrachtige planten te leren. De Hortus wordt nog steeds gebruikt voor plantkundig onderzoek, maar is tegenwoordig naast wetenschappers en studenten voor iedereen te bezoeken.
DE BOTANISCHE TUIN
Doorwaskervel in bloei onder de oude paardenkastanje Hortus Botanicus Leiden
De botanische tuin heeft bijzondere collecties in de verschillende tuindelen en kassen. Je kunt voor verschillende wandelroutes kiezen om je bezoek een thematisch tintje te geven. Na een lekker lunch in de het Hortus Grand Café, bezocht ik de tropische kassen, waar onder andere de prachtige Jadeboom in bloei staat. Vervolgens wandelde ik langs prachtige oude bomen langs de chinese tuin, de sterrenwacht, de varentuin, de groentetuin, de notentuin en belandde tenslotte in de Clusiustuin.
Reuzenwaterlelie in de Victoriakas
DE CHINESE TUIN
Thaise gember (Galangal zingiberales)
Theestruik (Camellia sinensis)
CLUSIUSTUIN
De Clusiustuin, gesticht in 1594, vertegenwoordigde een rijke verzameling van kruiden en planten die zowel geneeskrachtige als decoratieve doeleinden dienden. Deze tuin, opgezet door Carolus Clusius, een vooraanstaande plantkundige van zijn tijd, speelde een cruciale rol in de ontwikkeling van de botanische wetenschap en diende als een belangrijk educatief hulpmiddel voor medische studenten.
De inventaris van 1594 vermeldde een indrukwekkende lijst van meer dan duizend plantennamen. Deze omvatten een breed scala aan geneeskrachtige kruiden, giftige planten en siergewassen, afkomstig uit diverse regio’s over de hele wereld. Naast de traditionele Europese kruiden, waren er ook veel exotische soorten, zoals die uit het Middellandse Zeegebied, het Midden-Oosten en Amerika.
De Mariadistel (Silybum marianum) in de Clusiustuin
Een van de opvallende kenmerken van de Clusiustuin was de aanwezigheid van zeldzame en exotische gewassen die voor die tijd nog niet bekend waren in Europa. Zo introduceerde Clusius bijvoorbeeld de tulp naar Nederland, die later een iconische bloem zou worden in de Nederlandse tuinbouw. Andere opmerkelijke planten die in de tuin werden geïntroduceerd, waren onder meer de aardappel, tomaat, gember, okra, suikerriet en olifantsoor.
De tuin was niet alleen een showcase van botanische diversiteit, maar ook een bron van wetenschappelijk onderzoek. Clusius en zijn tijdgenoten bestudeerden de planten nauwkeurig, waarbij ze niet alleen hun uiterlijke kenmerken beschreven, maar ook hun habitat, groeiomstandigheden, medicinale en andere toepassingen. Clusius’ werken, zoals zijn “Rariorum aliquot stirpium per Hispaniam observatorium Historia” (Flora van Spanje), braken met traditionele classificatiemethoden en legden de nadruk op de beschrijvende plantkunde.
De reconstructie van de Clusiustuin in latere jaren, zoals in 1932 en 1990, getuigde van het belang van deze historische tuin. Niet alleen diende het als een eerbetoon aan de pioniers van de botanische wetenschap, maar het bood ook een kans om het werk van Clusius en zijn tijdgenoten beter te begrijpen en te waarderen.
HOE IK DE TUIN ERVAREN HEB
Bij het betreden van de tuin werd ik meteen gegrepen door de overvloed aan plantensoorten, variërend van exotische kruiden tot zeldzame geneeskrachtige planten en prachtige siergewassen. Wat me meteen opviel was de prijs-kwaliteitverhouding. Als student betaalde ik slechts €3,50 voor een kaartje dat normaal €9,- kost, en ik voelde echt dat ik waar voor mijn geld kreeg.
De voorlichting was ook goed, de medewerkers van de Hortus waren uiterst bereidwillig om mijn vragen te beantwoorden en extra uitleg te geven over specifieke planten. De bordjes in de tuinen waren op sommige plekken minder of niet goed leesbaar of ontbraken. Gelukkig had ik zelf een planten en kruiden-app om mijn mobiel zodat ik alsnog iets kon opzoeken over de plant.
Wat betreft de verzorging van de tuin, kon ik niets anders dan lof uiten. De paden zijn goed onderhouden, de plantbedden waren verzorgd en alles straalde netheid en organisatie uit. Het was duidelijk dat er veel aandacht werd besteed aan het behoud van de planten en de algehele presentatie van de tuin, waarschijnlijk mede dankzij de diverse tuinverenigingen en vrijwilligers en studenten die hun steentje bijdragen.
Logistiek gezien was alles ook prima in orde. De paden waren duidelijk gemarkeerd met wandelroutes en er is een routekaart on- en offline beschikbaar waardoor ik makkelijk mijn weg kon vinden door de verschillende secties van de tuin.
Het personeel was vriendelijk en behulpzaam, en ik voelde me echt thuis in deze botanische oase, vooral in de heerlijk warme kassen die me deden denken aan mijn reizen naar verre warme oorden.
Al met al was mijn bezoek aan de Hortus Botanicus in Leiden een hele fijne ervaring die mijn liefde voor de natuur nog maar eens heeft verrijkt.
Vind je dit interessant? Ontdek meer
Tuinbezoek 4: De tuin van Weleda in Zoetermeer
Tuinvrouw Rozemarijn aan het werk in de tuin van Weleda.Jaar: 1...
Tuinbezoek 3 De Tuinen van Weldadigheid
De eetbare plantjesmarkt op Eerste PinksterdagJaar: 1 (2023-2024)Opdracht:...
Tuinbezoek 1 Heerlijck Hopveld Velt-Gemert
Keizerskaars Heerlijk Hopveld Jaar: 1 (2023-2024) Opdracht: Tuinbezoek jaar 1...