Stagelopen Dag 3

Het najaar

Het najaar, een tijd van de wortelen en verwarmende thee, of thee van verwarmende wortelen? 

Thee van de wortelen in het najaar, denk aan:
– gember, heel aards en verwarmend, heel fijn in het naseizoen
– zwarte bes (gedroogde) = antihistamine*
– smalle weegbree (gedroogd)*
* tegen de huismijt, welke actief wordt in het najaar, als we de ramen en deuren weer dichthouden

Het programma van de dag
A) De Herboristentuin bijwerken
B) De Boom (na de storm) bekijken
C) Symphytum / Smeerwortel (macereren op olie)
D) Angelica / Engelwortel (drogen)
E) Chelidonium / Stinkende gouwe (alcohol)
F) Taraxacum / Paardenbloem (drogen)

De Smeerwortel

De Smeerwortel (Heelwortel, Symphytum officinale):
Bevat stofjes die onze cellen ‘aanjagen’ om te blijven groeien en om ze aan te maken.
Vroeger, toen er nog geen gips bestond, werd de Smeerwortel hiervoor gebruikt. Van de Smeerwortel werd vaak een smeersel voor het helen van wonden en breuken gemaakt van de slijm-achtige stof die wortel bevat. Hieraan dankt de Smeerwortel haar naam. 

De Smeerwortel is een krachtige EHBO-plant en kan onder andere gebruikt worden bij/als: 
– Bot laten aangroeien. Handig als dit niet kan worden gegipst, bijvoorbeeld bij gebroken ribben en schouderbreuken.
-Gebruikt worden als anti rimpelcrème
-Anti-littekencrème
-Psoriasis
-Huidschimmels
-Op schrale lippen/eczeem, clownsmond
-Alles voor de huid
-Kneuzingen
-Gescheurde kniebanden
-Slijmbeursontsteking

De wortel wordt na 3 tot 4 jaar geoogst in het voorjaar voor het uitschieten van de plant ofl in het najaar.

De belangrijkste inhoudsstoffen:
-slijmstoffen of mucopolysachariden (29%)
– allantoïne tot bijna 5% voornamelijk van januari tot maart, dit is een ureumderivaat
– tanninen 4 tot 6,5%
– fenolzuren
– rozemarijnzuur
– koffiezuur
– chlorogeenzuur
(Bron: Kruidenwonder.be, De Smeerwortel)

Echter
Smeerwortel bevat ook PA’s (pyrrolizidine-alkaloïden). Deze kan onze lever niet afbreken. Dus de slaat de lever ze op. Deze stofjes zitten ook veel in nachtschade (aardappelen, aubergines, tomaten, paprika’s en tomaten). Waar veel smeerwortel wordt gegeten, komt meer leverkanker voor.

In 1997 in Nederland werd de Smeerwortel verboden voor inwendig gebruik en staat deze plant op lijst 1 van het KB (Koninklijk Besluit) van de kruiden van 27/08/1997 De pyrrolizidine-alkaloïden in de Smeerwortel onomkeerbare leverschade kan veroorzaken. In Engeland wordt het overigens gewoon nog als groente gegeten. 

Contraindicatie
Uitwendig wordt de smeerwortel ook bij zwangeren, voor wie borstvoeding geeft en bij kinderen onder de 6 jaar afgeraden.

Het gebruik van de Smeerwortel (Disclaimer)
Het maken van een crème. De inhoudsstof die wij willen hebben is: de allantoïne. Deze is praktisch niet oplosbaar in olie, maar wel in water. Tijdens de stagedag gebruiken we de verse wortel.

Smeerwortel bevat veel water, daarom doen we de stukjes wortel 1 uur in de droger.  

1. Au bain marie klaarzetten
2. Fijn gesneden smeerwortel (1 uur in de droger op 40 graden)
3. Wortel in een potje doen en goed onder de olie zetten (ongeveer 5 delen olie versus 1 deel smeerwortel, als t maar goed onder staat, flinke laag olie er bovenop)
4. Bain Marie op kookplaat zetten, olie bereikt de temperatuur van 70 graden. Om de alantoines uit de wortel halen is er een temp van min 60 en maximaal 70 graden nodig. Ook om het vocht uit de olie te laten verdampen. (68 graden is ideaal). In in een slowcooker, is het misschien sneller klaar. 
5. 3 á 4 keer per dag water weer opwarmen tot kook, dan pan van het vuur halen (olie wordt 70 graden). Totdat vocht eruit is. Dit doe je een week lang
6. Na een week controleren of vocht eruit is: warm de substantie weer op en check of condens aan de deksel? Niet? Dan is de olie klaar.

Determinatie 

Eigenschappen en hoe herkennen we de planten of wortels?

Smeerwortel (Symphytum officinale)
– De zwarte wortel is van binnen spierwit. Deze verkleurt snel bij doorsnijden
– Heeft geen etherische oliën, dus ruikt niet echt.
– Staat vaak nattig bij sloten en dijken, vaak zie je ook fluitekruid en zuring.
– Is slijmerig (bevat tot 29% slijmstoffen). Voelt zelfs na een uur drogen nog plakkerig.

Paardenbloemwortel (Taraxacum)
– Bevat veel inuline: voeding voor je darmbacterieen, zodat ze zich vermeerderen. En bloedsuikerspiegel verlagend. Dit zit ook in zoete aardappel en aardpeer.
– wil je wel of niet het stofje eruit laten lopen? = snijden of niet.

Stinkende gouwe (Chelidonium, wrattenkruid)
-Breek de wortel; komt er oranje vloeistof uit? Dan is het stinkende gouwe. De alkaloïden in de wortel breken de hoornlaag af en verbreken de celdeling. Helpt tegen wratten, huidvlekken, eelt. Als tinctuur te gebruiken op huidplekjes en goede tumoren.

Eigenschappen en hoe herkennen we de planten of wortels?

Smeerwortel (Symphytum officinale)
– De zwarte wortel is van binnen spierwit. Deze verkleurt snel bij doorsnijden
– Heeft geen etherische oliën, dus ruikt niet echt.
– Staat vaak nattig bij sloten en dijken, vaak zie je ook fluitekruid en zuring.
– Is slijmerig (bevat tot 29% slijmstoffen). Voelt zelfs na een uur drogen nog plakkerig.

Paardenbloemwortel (Taraxacum)
– Bevat veel inuline: voeding voor je darmbacterieen, zodat ze zich vermeerderen. En bloedsuikerspiegel verlagend. Dit zit ook in zoete aardappel en aardpeer.
– wil je wel of niet het stofje eruit laten lopen? = snijden of niet.

Stinkende gouwe (Chelidonium, wrattenkruid)
-Breek de wortel; komt er oranje vloeistof uit? Dan is het stinkende gouwe. De alkaloïden in de wortel breken de hoornlaag af en verbreken de celdeling. Helpt tegen wratten, huidvlekken, eelt. Als tinctuur te gebruiken op huidplekjes en goede tumoren.